Het huishoudregister van Nieuw-Lödöse (1609)

R. Veenstra. Oorspronkelijke titel: Nya Lödöses hjonelängd för 1609. Publicatiedatum: 30-07-2017. Meest recente update: 20-07-2022. Alleen gepubliceerd op deze website.

In 1609 en 1610 werden de inwoners van Nieuw-Lödöse, tegenwoordig een buitenwijk van de Zweedse stad Gotenburg, verplicht om de zogenaamde hjonelagspenningar te betalen. Hiervan zijn in totaal vier registers bewaard gebleven en deze zijn van groot belang voor het onderzoek naar de sociaal-economische verhoudingen binnen deze stad en voor het inschatten van de bevolkingsomvang.

De zgn. hjonelängder worden in het Zweedse rijksarchief bewaard en zijn digitaal raadpleegbaar via het digitale rijksarchief van Zweden (SVAR). Hjonelag betekent echtpaar, huwelijk of huishouden. Zowel de naam van de bron hjonelängd, d.w.z. letterlijk een lijst met huishoudens, als de hier gekozen vertaling ”huishoudregister” is enigszins misleidend. Het register bevat namelijk ook inwoners die als alleenstaanden opgevat kunnen worden.

Verder moet worden vastgesteld dat het huishoudregister ook inwoners bevat die van belastingheffing waren vrijgesteld. De namen van de belastingplichtige en van belasting vrijgestelde inwoners werden per buurt (rote) geregistreerd, waarbij de rivier Säveån als grens functioneerde: zes buurten in het noordelijke stadsdeel en vier in het zuidelijke stadsdeel. De hoogte van het verschuldige bedrag was gekoppeld aan de omvang van het huishouden, d.w.z. eigenlijk de burgerlijke staat van de geregistreerde inwoners, en eventueel grondbezit.

Ongetwijfeld was een gedeelte van de bevolking van buitenlandse afkomst. De voormalige Amsterdammer Jakob Alevinsson, d.w.z. Jacob Alewyns, woonde bijvoorbeeld volgens het huishoudregister in de ”Lars Kock buurt”. Jakob Alevinsson vertegenwoordigde destijds de belangen van de Amsterdamse koopman Willem van Dans.

Nemen we nu een van de twee registers uit 1609. In deze hjonelängd worden 351 inwoners genoemd, waarvan 32 vrouwen. Verder lezen? Zie de linkjes hieronder.

Download de oorspronkelijke Zweedstalige versie
Download de Nederlandse bewerking

De oorspronkelijke Zweedse publicatie Nya Lödöses hjonelängd 1609 is m.i.v. 20 juli 2022 vervangen door een nieuwe versie waarbij deze online publicatie in grote lijnen is samengevoegd met een andere online publicatie: Borgarlängderna i Nya Lödöse (1599-1605). Deze nieuwe versie is onder de naam Nya Lödöses borgar- och hjonelängder (1599-1610) op deze website beschikbaar en daarnaast gepubliceerd in Göteborg förr och nu.

Het Zweedstalige gedeelte van de website is vanzelfsprekend aangepast. Voor het Nederlandstalige gedeelte blijven de aanpassingen beperkt. Hieronder een link naar de nieuwe versie (helaas is de voornaam van de auteur weergegeven met een extra "s") met daarbij het verzoek om niet meer naar de oude online publicaties te verwijzen of eruit te citeren. Bij voorbaat dank.

Download de nieuwe publicatie (Zweeds)